Voor melkveehouders ontbreekt het aan adequate tooling om op bedrijfsniveau integraal op duurzaamheid te sturen. Veel data, modellen en tools zijn gericht op verantwoording, vaak achteraf. Er is een omslag nodig, zodat meer actuele gegevens beschikbaar komen die de melkveehouder ondersteunen in het dagelijkse management. Aan de hand van een groep innovatieve melkveehouders werd hierom op 24 januari de Stikstof Scrum georganiseerd, een samenwerking tussen Kadaster, WUR en OnePlanet Research Center. 

Het doel was om te identificeren welke mogelijkheden het huidige datalandschap biedt om melkveehouders te ondersteunen, en nieuwe applicaties uit te denken. Deels op basis van hergebruik van data en modellen, deels op basis van nieuwe technologieën (sensoren). 

De Scrum vond plaats in het InnovatieLab van het Kadaster in Apeldoorn. Interdisciplinaire teams werkten in vier sporen ideeën uit. Het werd een volle dag, met veel deelnemers, data en discussie. De grote opkomst en betrokkenheid van verschillende experts liet zien dat de betrokkenheid op stikstof groot is, net als de bereidheid tot samenwerking. Van boer tot wetenschapper, van overheid tot creatieve IT’er, overal wordt aan oplossingen gewerkt.  

De teams werkten aan vier inhoudelijke sporen: Bodem, Gras, Koe en Gebied (meer over deze sporen en vervolgacties zijn te vinden op het FarmHack Forum). De oplossingen moesten de melkveehouder meer inzicht bieden om onderbouwd te sturen op stikstofopgaven. Zo is er een app uitgedacht om gedurende het seizoen te sturen op het eiwitgehalte van gras, met een model dat werkelijke omstandigheden in beschouwing neemt in plaats van de simpele oude temperatuursom. Als boeren het eiwitgehalte in het rantsoen simpel kunnen weten, leren ze erop te sturen en dat scheelt in de stikstofbenutting. Deze app zou in relatief korte tijd ontwikkeld kan worden door slim gebruik maken van onder andere de kringloopwijzer. 

“Ik wil kunnen sturen en kwantificeren dat mijn bedrijf substantieel bijdraagt aan maatschappelijke opgaven” (Melkveehouder Pieter van der Valk)

Een andere voorgestelde oplossing die snel ontwikkeld zou kunnen worden is een digitale graslandgebruikskalender, als alternatief op de aloude papieren kalender, ter ondersteuning bij de complexe dagelijkse beslissingen die je moet nemen bij het weiden van koeien. 

Binnen het gebiedenspoor ging het vooral om het borgen van de resultaten die melkveehouders boeken. Samen met Kadaster zijn de mogelijkheden verkend om de effecten van ruilverkaveling beter in kaart te brengen. Er werd een dashboard uitgedacht om op bedrijfsniveau de impact van verschillende ruilverkavelingsscenario’s door te rekenen, zowel op financieel bedrijfsresultaat als op uitstoot van stikstof. Een interessante koppeling die gelegd kan worden is die tussen de kringloopwijzer en het Aerius stikstofmodel. 

“Een grotere huiskavel maakt meer voeropname door weiden mogelijk. Dit leidt tot een betere stikstof benutting, onder meer door minder emissie door natuurlijke scheiding van urine en mest” (Melkveehouder Albert van Burgsteden)

Vervolgstappen

Data evaluatie 

FarmHack levert een data evaluatie op, met indicatie van nut en noodzaak van de data voor Stikstof, en in welke mate die data vrij toegankelijk is, of dat er voorwaarden gelden. 

Digitale Graslandgebruikskalender 

NMI, FarmHack en WUR werken de graslandgebruikskalender-app verder uit. Behoefte is nadrukkelijk een registratietool op bedrijfsniveau, al is er vanuit GLB ook behoefte aan een verantwoordingstool. 

Gebiedenpilot 

Afspraak is dat Kadaster in Zeijen met 10 boeren het dashboard idee gaat uitwerken, om tot een gebiedsbouwplan te komen. De wens van de boeren is om tegelijkertijd het concept van de data coöperatie te beproeven. Het kadaster zoekt verbinding met andere geldstromen binnen gebieden (verschillende regiodeals).

Vervolgtraject

In het verdere traject van FarmHackNL met OnePlanet Research zal nadrukkelijk de verbinding met de uitkomsten van de Scrum zal worden gezocht.

“Er is eigenlijk al heel veel. Als we ons samen richten op integratie van tools, uitwisselbaarheid van data en het nut voor de boer centraal zetten, komen we heel snel vooruit.” (Bodemkundige Gerard Ros)