ICT in de landbouw, een kwestie van vertrouwen?

Nieuwe ICT oplossingen spelen een belangrijke rol in het verhogen van de efficiëntie van productie en distributie in de landbouw. Ondanks het potentieel, verloopt adoptie van ICT door agrarische ondernemers langzaam. Vertrouwen van de boer is een belangrijke voorwaarde voor adoptie van technologie, maar deze wordt nog onvoldoende geborgd met oplossingen die op de markt worden gebracht.

Vanaf de tekentafel zijn de baten duidelijk. Met data wordt de boer in staat gesteld om de bedrijfsvoering te verbeteren. Bodemgegevens vertellen de boordcomputer van de tractor al rijdend welke zaaidichtheid het beste zal uitpakken en hoeveel kunstmest gestrooid moet worden. De satelliet houdt vervolgens groei bij van gewassen.

Te vaak weet de boer zich echter geen raad met nieuwe technologie. Tractoren zijn tegenwoordig volgehangen met beeldschermen, soms van meerdere fabrikanten. Er zijn allerlei joysticks en knoppen om de bewegingen van de tractor te beheren. Maar door de complexiteit, gebruikt de boer maar een fractie van wat de technologie kan.

Op afstand van het boerenverstand

Ook voelt een boer weerstand om zich over te geven aan technologie, als dit het management- en denkproces overneemt. De boer vertrouwt graag op eigen intuïtie en ervaring. Ook al zijn de besluiten die de technologie maakt vaak ‘slimmer’, het vergt veel vertrouwen van de boer om dergelijke kritieke oordelen en beslissingen uit handen te geven.

Om vertrouwen te winnen is het belangrijk om te kijken naar het ontwerpproces van technologie. In het ideale geval sluiten beslissingen in het ontwerpproces aan bij gebruiken van de boer zonder technologie. Helaas wordt doorgaans de technologie zelf centraal gezet. Daardoor ontstaat er een afstand tussen de technologie en de boer als gebruiker.

Dit is bijvoorbeeld terug te zien in het benodigde kennisniveau dat nodig is om IT te gebruiken. Zo zijn er boeren die de data uit hun tractoren uitlezen op een USB stick, maar geen idee hebben hoe zij met die data analyseprogramma’s kunnen voeden. Ook zijn er kleine irritatiepunten in relatie tot de gebruikersvriendelijkheid die bij ertoe kunnen leiden dat de technologie genegeerd wordt, zoals ellenlange menu’s en een overdaad aan invoervelden.

Belangen op het spel

Er is nog een andere reden waarom vertrouwen een hindernis vormt voor technologieadoptie in de agrarische sector. Veel boeren weten dat technologie beschikbaar is, maar ze twijfelen of zij wel genoeg delen in de waarde die gecreëerd wordt. Sterker nog, uit gebruikersonderzoek voor een applicatie als Boer en Bunder, blijkt dat men vermoedt dat andere partijen in de keten over het algemeen meer baat hebben bij nieuwe technologie dan zijzelf.

Een oorzaak voor argwaan is dat veel ontwikkelaars van technologie gefinancierd worden vanuit de huidige voedselketen. Deze keten heeft geen goede staat van dienst rondom het versterken van de machtpositie voor de boer. Retail en grote voedingsmiddelproducenten leggen doorgaans het grootste beslag op inkomsten en zetten de boer onder druk met leveringsvoorwaarden.

Hoe verder?

De manier waarop technologie wordt ontworpen en het doel waarmee, zorgen er op dit moment voor dat adoptie van technologie in de landbouw traag verloopt. Om het vertrouwen van de boer te winnen, moet dit worden veranderd. Hiervoor zou ik twee ontwerpregels willen opperen voor nieuwe technologieontwikkeling.

Ten eerste moet technologie zich ontwikkelen met het kennisniveau van de boer over het gebruik van de technologie voor ogen. Door mee te groeien met de leercurve van de boer op kan de technologie navenant groeien in mogelijkheden en complexiteit. Maar het is belangrijk om de gebruiker te ontmoeten op het punt waar ze zich op dit moment begeven op de technologieladder, en niet op het punt waar men ze graag heeft.

Ten tweede moet het belang van de boer om zijn continuïteit als ondernemer te borgen, centraal staan. Dit betekent dat ontwerpbeslissingen in principe ertoe moeten leiden dat de boer zelf in staat is om meer te profiteren van gebruik van de technologie op het landbouwbedrijf dan de andere ketenspelers.

Het landbouwproduct is niet het enige wat de boerderij verbindt met de maatschappij. De mogelijkheid om via data en technologie gedreven verbindingen kansen te creëren zijn enorm. Zo wordt de boer met IT de mogelijkheid geboden om naast het bereiken van hogere productie, ook reële alternatieven op hun bestaande ketenopzet te ontdekken en hun fundament als ondernemers te versterken.

Bart Doorneweert is mede oprichter van Source Institute, een initiatief dat zich inzet voor ondernemerschap door peer-to-peer educatie. Source Institute is partner van FarmHackNL.